Ook op de Olympische Spelen in Parijs 2024 bleek Nederland succesvol in de estafette. De vraag die dan regelmatig terugkeert is of ‘de estafette’ een echte teamsport is. Voormalig zwemster Ranomi Kromowidjojo, meervoudig Olympisch en Wereldkampioen op individuele nummers en estafettes, zegt daarover in haar onlangs verschenen boek: “Een estafette is in principe geen echte teamsport, ik zwem nog steeds in m’n eentje”.
Ranomi is niet de enige die stelt dat ‘de estafette’ geen echte teamsport is. De redenering is dat sporters in estafettes ‘gewoon’ individueel, in hun eentje presteren.
Maar de estafette is natuurlijk wel een teamsport, simpelweg omdat alleen de teamprestatie telt; in de estafette kunnen sporters als individu geen medailles winnen. In psychologisch jargon: een estafette is een teamsport omdat de individuele atleten uitkomst-afhankelijk van elkaar zijn.
Wel zijn er tussen teamsporten (of teamonderdelen) duidelijke verschillen in taak-afhankelijkheid.
- In sporten als turnen, tennis en golf is er bij de teamonderdelen geen afhankelijkheid. De individuele atleten doen onafhankelijk, om de beurt, vaak met tussenpozen, hun oefening of spelen hun wedstrijd. Zodoende verdienen ze punten voor het team.
- In sporten als zwemmen, atletiek, triatlon en langlaufen is er bij de estafettes sprake van sequentiële afhankelijkheid. Atleten die klaar zijn geven (soms letterlijk) het stokje over aan de volgende die direct, zonder onderbreking, verder bouwt aan de teamprestatie. De output van de één is de input voor de volgende, met een gezamenlijke tijd als eindresultaat.
- In sporten als volleybal, handbal, voetbal en basketbal zijn teamleden wederkerig afhankelijk in de taakuitvoering. Dat wil zeggen, de teamprestatie komt interactief tot stand; de actie van de één is bepalend voor de daaropvolgende actie van de ander. Maar deze sporten bevatten ook spelonderdelen waarin sporters taakonafhankelijk zijn, bijvoorbeeld bij het nemen van een penalty of strafworp.
Dat de estafette een teamsport is, heeft ook mentale consequenties. Ranomi zegt daarover: “… ik heb het gevoel dat we het samen doen. Ik wil het niet verpesten voor de anderen en geef daardoor automatisch nog iets meer. Tegelijkertijd zit in mijn achterhoofd dat als het toch niet helemaal gaat zoals ik zou willen, de anderen de schade nog kunnen repareren.”
Zo is het! Een estafette doe in je eentje, en toch samen, een echte teamsport!