Acht jaar na zijn debuut op een internationaal toernooi heeft zwemmer Nyls Korstanje zijn grote doorbraak beleefd. Tijdens het WK kortebaan in Boedapest (10-15 december 2024) won hij brons op de 50 meter vlinderslag, zijn eerste individuele medaille op een groot toernooi. Eerder dit jaar zette hij al een indrukwekkende prestatie neer op de Olympische Spelen in Parijs, waar hij in de finale van de 100 meter vlinderslag zijn beste race ooit zwom. Hoewel dat geen medaille opleverde, was het voor hem een belangrijke mijlpaal. In de weken na de Spelen worstelde Korstanje echter met de reacties vanuit de buitenwereld: “…. de buitenwacht ziet het zwart-wit: of je wint een medaille of het is niks. Daar heb ik het mentaal wel even moeilijk mee gehad …. Natuurlijk snap ik dat in topsport alles draait om vergelijken. Maar zaken als progressie boeken, kracht putten uit tegenslagen en mentale veerkracht zijn ook heel waardevol. Helaas heeft de buitenwereld daar vrijwel geen waardering voor.”
Het verlangen naar waardering is een universele menselijke behoefte. In ieder handboek van de psychologie is te lezen dat ‘waardering krijgen’ een prominente positie inneemt in Maslow’s behoeftenhiërarchie. Ook de zelfdeterminatietheorie benadrukt dat mensen intrinsiek worden gemotiveerd door een gevoel van verbondenheid en waardering in sociale relaties. Dit verklaart waarom het voor Nyls Korstanje mentaal zwaar was om het gevoel te hebben dat deze waardering ontbrak, ondanks zijn opmerkelijke prestaties en persoonlijke groei.
Aan de andere kant is het belangrijk om je gemoed en welzijn niet afhankelijk te maken van waardering en respect van anderen, en al helemaal niet van ‘het grote publiek’. Je hebt namelijk geen controle over hoe anderen over je denken of wat ze doen. Een verstandiger benadering is om je te richten op de factoren waarover je wél controle hebt (‘control the controllables’). Denk hierbij aan de waarde die je zélf hecht aan persoonlijke groei, het leren van tegenslagen en het ontwikkelen van mentale veerkracht. Door deze focus kun je meer plezier, motivatie en voldoening halen uit je sport, werk of opleiding.
Maar ‘waardering krijgen van anderen’ is toch een menselijke basisbehoefte?
Dat klopt. Maar het is verstandig om die waardering vooral te zoeken in je directe omgeving: bij familie, vrienden, collega’s en teamgenoten. Wederkerigheid speelt hierbij een belangrijke rol en is iets waar je zelf invloed op hebt. Door waardering te tonen voor anderen, respect te tonen en vriendelijk te handelen, vergroot je de kans dat zij hetzelfde teruggeven. Als je daarnaast waardering krijgt van ‘het grote publiek’, is dat een mooie bonus. Blijft die waardering uit? Ook dat is prima. Het belangrijkste blijft de intrinsieke voldoening die je haalt uit je eigen ontwikkeling en de waardering binnen je directe kring.
Dat gezegd hebbende, kun je je afvragen of de buitenwereld daadwerkelijk weinig waardering heeft voor de persoonlijke groei, de veerkracht en mentale weerbaarheid van topsporters, zoals Nyls Korstanje stelt.
Uit onderzoek naar de maatschappelijke waarde van topsport blijkt dat Nederlanders over het algemeen een positief oordeel hebben over de rol van topsport in onze samenleving. Deze waardering komt vooral tot uiting in het geluk, plezier en gevoel van verbondenheid dat sport teweegbrengt. Daarnaast worden topsporters als waardevol gezien. Zo gaf 93% van de ondervraagden aan Formule 1-coureur Max Verstappen te kennen, en werd turner Epke Zonderland als de meest sympathieke topsporter ervaren. Deze cijfers suggereren dat er (grote) waardering bestaat voor de prestaties en maatschappelijke bijdragen van topsporters, maar geldt dit ook voor hun mentale ontwikkeling?
Sporters die openlijk vertellen over hun tegenslagen en herstel, worden vaak als inspirerend gezien. Een krachtig voorbeeld hiervan is toproeister Marloes Oldenburg, met wie ik onlangs een ‘on stage’ interview had in een symposium voorafgaand aan het Sportgala Groningen op 9 december 2024. Op het Sportgala werd Marloes gehuldigd als Groninger sporter van het jaar 2024, een titel die ze ook in 2023 al had gewonnen. Het indrukwekkende verhaal achter haar prestaties is haar revalidatie na een gebroken nek. In het najaar van 2022, tijdens een mountainbiketocht in Oostenrijk, kwam Marloes ongelukkig ten val. Ze beschreef het ongeluk later als volgt: “…. ik klapte met m’n hoofd op de grond, al het leven wordt uit je geslagen … Er was wel iemand die langsfietste, dat was een verpleegkundige. Daar heb ik heel veel mazzel mee gehad. Die zei ook direct: het is niet goed, je mag niet bewegen. In het ziekenhuis werd wel duidelijk dat er een flinke breuk zat …. Ik heb in mijn nek totaal geen stabiliteit. Ik kan mijn hoofd niet bewegen en drinken en eten is lastig …. Ik kan kauwen, maar de aansturing is nog niet op orde.”
Marloes kan inmiddels weer normaal eten en drinken, en haar nek is hersteld, zij het met enkele bewegingsbeperkingen. Maar het echte wonder speelt zich af op het water. Slechts zeven maanden na haar ongeluk behaalde ze met de ‘vier-zonder’ brons op het EK in Bled (Slovenië). Daarna volgde in hetzelfde jaar (2023) een gouden medaille op het WK in Belgrado. En om het sprookje compleet te maken: op de Olympische Spelen in Parijs 2024 won Marloes goud op hetzelfde nummer, met hetzelfde team.
Voor de buitenwereld klinkt dit verhaal bijna onwerkelijk. Hoe kan iemand na zo’n ingrijpend letsel in zo’n korte tijd weer op het allerhoogste niveau presteren? Naast de hulp en steun die ze heeft ontvangen, zowel mentaal, fysiek als instrumenteel, en mazzel (zoals de verpleegkundige die toevallig getuige was van haar val en adequaat handelde), ligt het antwoord in Marloes’ onwrikbare ambitie en mindset. Zelfs toen ze fysiek ‘in de kreukels lag’, bleef haar focus gericht op de Olympische Spelen in Parijs.
Ik heb zelf mogen ervaren hoe groot de publieke waardering is voor Marloes’ gedrevenheid en volhardendheid. Haar verhaal inspireert velen. Toch, als je haar zelf vraagt naar de betekenis van haar prestaties, benadrukt ze iets anders. Voor Marloes zijn haar gouden medailles belangrijker dan het verhaal erachter. Ze ziet haar uitverkiezing tot Groninger sporter van het jaar niet zozeer als een erkenning van haar veerkracht en mentale weerbaarheid, maar vooral als een waardering voor haar prestaties als roeister—en die van haar teamgenoten.
De vraag is of het publiek dezelfde nadruk legt als Marloes op prestaties boven verhalen. Een interessante vergelijking is die met collega-roeister Ymkje Clevering, één van de andere genomineerden voor de Groninger sportprijs. Ook Ymkje won als regerend wereldkampioen een gouden medaille op de Olympische Spelen in Parijs. Haar overwinning in de ‘twee-zonder’ was spectaculair: een magistrale race waarin zij en haar partner Veronique Meester de concurrentie degradeerden tot goedwillende amateurs. Sportief gezien was deze prestatie misschien nog beter dan die van de ‘vier-zonder’ met Marloes. Maar Marloes won de verkiezing, waarschijnlijk vanwege het indrukwekkende verhaal achter haar comeback én de zenuwslopende finale van de ‘vier-zonder’, die tot aan de finish nagelbijtend spannend bleef. Een beter verhaal dus.
Dat Marloes uiteindelijk werd verkozen, suggereert dat emoties en verhalen inderdaad een grote rol spelen bij verkiezingen en waardering door het grote publiek. Maar het is niet waarschijnlijk dat verhalen belangrijker zijn dan medailles. De bewondering voor Marloes’ veerkracht is groot, maar die waardering wordt mede gevoed door haar uiteindelijke successen: goud op het WK en de Olympische Spelen.
Nyls Korstanje heeft dan ook een punt wanneer hij stelt dat vergelijkingen, medailles en titels bepalend zijn voor het krijgen van waardering. Toch wordt mentale veerkracht door buitenstaanders wel degelijk gewaardeerd, en vooral wanneer de veerkracht samengaat met topprestaties. De prestaties van niet-winnaars, en daarmee hun persoonlijke ontwikkeling en mentale vooruitgang, blijven daarentegen vaak onbelicht in de media. Dit gebrek aan zichtbaarheid kan bij de sporter zelf aanvoelen als een gebrek aan waardering van de buitenwereld.
Wat Nyls Korstanje betreft zou er meer aandacht en waardering mogen komen voor aspecten zoals het omgaan met tegenslagen en mentale veerkracht—vooral als het gaat om sporters die (nog) geen medailles hebben gewonnen. Dit sluit aan bij de visie van Serena Williams, de beste tennisster aller tijden, die ooit zei: “Niet het aantal overwinningen bepaalt de status van de kampioen, maar hoe zij herstelt van de tegenslagen.”
Wat vind jij?
NB Als je je waardering wilt uiten voor deze blog, of voor andere blogs op www.SportScience.blog, laat dan gerust een reactie achter. Dat wordt zeer gewaardeerd! 🙂
Video
Marloes Oldenburg, Hermijntje Drenth, Tinka Offereins en Benthe Boonstra roeien in een zenuwslopende race naar de Olympische titel #Parijs2024
